به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا, امروز چهارشنبه 24 خردادماه سالروز عملیات « قدس 1» است.این عملیات به دلیل همزمانی با روز قدس سال 1364 به نام عملیات قدس نامگذاری شده است.

عملیات‌ «قدس‌1» را با رمز «یا محمد رسول‌ الله(ص)» در منطقه‌ عملیاتی‌ «هورالهویزه» در شرق‌ رودخانه‌ «دجله» عراق، برای‌ انهدام‌ نیروها و بر هم‌ زدن‌ انسجام‌ ماشین‌ جنگی‌ ارتش‌ عراق، در منطقه‌ای‌ به‌ وسعت‌180 کیلومتر مربع‌  در ساعت‌21 و25 دقیقه‌ شامگاه ‌24 خرداد ماه‌1364 توسط  سپاه‌ پاسداران‌ انقلاب‌ اسلامی آغاز شد.در این‌ عملیات‌4 روزه، نیروهای‌ عمل‌ کننده‌ ایران‌ در ظرف‌ مدت‌ کوتاهی‌ به‌ دو پاسگاه‌ مورد نظر یعنی‌ «ابوذکر» و «ابولیله» دشمن‌ دست‌ یافته‌ و مقاومت‌ آنها را درهم‌ کوبیدند.

عمده‌ترین هدف عملیات بدر قطع جاده استراتژیک بصره ‌ـ العماره بود، که پس از اجرای عملیات و دست نیافتن به این هدف، تصرف این جاده مهم و حضور در هورالحمار همچنان جایگاه خود را در استراتژی نظامی جمهوری اسلامی حفظ کرد.

از سوی دیگر آماده کردن امکانات و زمینه لازم برای اجرای عملیاتی دیگر همچون عملیات بدر جهت رسیدن به اهداف مذکور در کوتاه مدت مقدور نبود، لذا به عنوان حداقل اقدام، حضور بیشتر در هور و هرچه نزدیک‌تر شدن به جاده بصره ـ العماره در دستور کار قرار گرفت. در این منطقه از هور که از شمال البیضه تا رودخانه دجله ادامه دارد بهترین محور برای نزدیک‌تر شدن به جاده بصره ـ العماره انتخاب شد. در این مسیر، تصرف پاسگاه‌های ابوذکر و ابولیله ـ که می‌توانست جای پای مناسبی برای ادامه عملیات در این محور و سکوی آتشی در جهت مسدود کردن جاده باشد ـ ضروری تشخیص داده شد.

علاوه بر این، خط پدافندی که پس از تصرف ترابه در این منطقه به وجود آمده بود، احتیاج به ترمیم داشت و اجرای عملیات در اینجا می‌توانست ضمن نزدیک کردن خط پدافندی به دجله و اجرای آتش روی جاده، خط منظم و به هم پیوسته‌ای را به وجود آورد.لشکر25 کربلا که با بهبود فرماندهی پس از عملیات بدر همچنان در منطقه ذکر شده باقی مانده بود، مأمور اجرای تدابیر مذکور شد و این عملیات با هدف تصرف پاسگاه‌های ابوذکر و ابولیله و بدست آوردن جای پای مناسبی برای ادامه عملیات در این محور, ترمیم خط پدافندی که پس از تصرف ترابه در این منطقه به وجود آمده بود و نزدیک کردن خط پدافندی به دجله و امکان اجرای آتش روی جاده بصره ـ العماره اجرا شد.

این منطقه قسمتی از هورالهویزه بود که در شمال منطقه عملیات خیبر و بدر در حدفاصل پاسگاه شط‌علی و طبر واقع شده  است و از سمت غرب تا روستاهای الزجیه و الحسان، از سمت جنوب تا روستای البیضه و از سمت شمال تا پاسگاه ترابه در محدوده این منطقه عملیاتی واقع شده بود. به علت آنکه منطقه عملیات قبل از گسترش هور منطقه‌ای مسکونی بوده، عمق آب در این قسمت کم است و خشکی‌های بیشتری نسبت به سایر مناطق در آن وجود دارد. مهم‌ترین خشکی‌های منطقه عملیات بعد از ترابه (که در عملیات بدر تصرف شد)، عبارت بودند از پاسگاه ابوذکر، روستای ابولیله و خشکی‌های اطراف آن. همچنین آبراه‌هایی که در منطقه عملیات بیشتر استفاده می‌شدند، عبارت بودند از: آبراه‌های کسر، صف، شعبان، مشروع، خیطه، اعظم، معارج، نهروان و الحسان.

موقعیت نیروهای خودی قبل از عملیات

لشکر25 کربلا برای حفظ منطقه و امکان حضور فعال در آن و بالا بردن کیفیت، سطح آموزش و تجربه نیروهایش، در این منطقه خطی پدافندی به طول 40 کیلومتر تشکیل داد و 4 گردان نیرو در آن مستقر کرد. هر گردان موظف بود بدون درگیری و تا جایی که امکان دارد خود را به مواضع دشمن نزدیک کند. از این رو نیروها با یک خیز کاملاً مؤثر و بدون درگیری به صورت ایجاد کمین در مقابل دشمن جلو ‌رفتند، طوری که در بعضی محورها به فاصله 1 تا 2 کیلومتری مواضع عراقی‌ها ‌رسیدند. این خیز موجب شد تا جنوب آبراه ترابه در آبراه اعظم، کمین‌ها به نحوی به طرف دشمن ایجاد شوند که الحاق بین خط ترابه ـ نهروان برقرارگردد.

شناسایی

پس از واگذاری مأموریت به لشکر25 کربلا، نیروهای اطلاعات این لشکر شناسایی منطقه را به طور مستمر و با جدیت شروع کردند و چون برای عملیات 4 هدف (پاسگاه ابوذکر، روستای ابولیله، برکه مختار و کمین دژبانی در عقبه دشمن) مشخص شده بود، شناسایی‌ها از 4 محور آبراهای صف، خیطه، معارج و اعظم انجام می‌شد. با پیشرفت کار و تسلط نیروها بر منطقه عملیات مقرر شد که برای هر هدف 2 معبر شناسایی شود، لذا کار شناسایی در 8 معبر ادامه یافت.

نیروهای شناسایی با لباس غواصی و شنا در زیر آب خود را تا نزدیکی‌های دشمن می‌رساندند، اما دشمن از ساعت 9 شب تا روشنایی صبح حدود هر نیم ساعت با کلیه سلاح‌های خود مانند ضد‌هوایی، تیربار و خمپاره، روی نی‌زارها و آبراه‌ها آتش می‌ریخت که برای رزمندگان مشکلات زیادی ایجاد می‌کرد و احتمال تلفات نیروها را افزایش می‌داد. با این حال بنابر تأکید فرمانده لشکر مبنی بر شناسایی کامل مواضع دشمن، در مجموع 150 تیم شناسایی به منطقه اعزام شد که با تلاش آنها هیچ نقطه ابهامی در شناسایی مواضع دشمن باقی نماند.

مواضع و استعداد نیروهای دشمن

دشمن در این منطقه از مواضع و موانع مختلف برخوردار بود، از جمله بشکه فوگاز( ناپالم) و سیم‌خاردار حلقوی (که بعضاً تا1 متر روی آب و چند رده در زیر آب قرار داشت)، تنها نمونه‌ای از موانع دشمن بود.عراقی‌ها در اطراف پاسگاه ابوذکر و روی خشکی اطراف آن سنگرهای متعددی احداث کرده بودند. همچنین در روی برکه‌مختار، علاوه بر سنگر، کمین سیار نیز گذاشته بودند که به صورت زیگزاگی یک‌دیگر را می‌پوشاند و عامل مؤثر در تأمین پاسگاه ابوذکر به شمار می‌رفت.در این منطقه از دشمن سه گروهان کماندویی (یک گروهان در پاسگاه ابوذکر، یک گروهان در پاسگاه ابولیله و یک گروهان در برکه‌مختار) استقرار داشتند. یک گروهان هم پشت برکه‌مختار در احتیاط نزدیک بود. علاوه بر این، عناصری از تیپ‌های 506 و 114 از لشکر25 ارتش عراق در منطقه مستقر بودند.دشمن همچنین به منظور کنترل بهتر منطقه، با هلی‌کوپتر و هواپیمای پی‌. سی‌.7 مرتباً گشت شناسایی انجام می‌داد و بعضاً روی مواضع خودی اجرای آتش می‌کرد.